Medisch ABC

door Kitty
Medisch ABC

Paarden zijn net zo groot als dat ze kwetsbaar zijn. Vrijwel elke paardenbezitter heeft wel eens te maken gehad met kleine of grote medische problemen bij zijn paard.

In onderstaand artikel sommen we een groot aantal medische problemen op waar het paard mee te kampen kan krijgen. Deze lijst is echter niet compleet. Daarnaast raden we met klem aan niet te aarzelen de dierenarts in te schakelen bij twijfel.

ABCDEFGHIJKLMNOPRSTUVZ

A
Allergische reacties
Symptomen: Grote hoeveelheid blaasjes of zwellingen die plaatselijk of over de hele huid ontstaan. 
Veroorzaakt door: Een plotselinge, vaak heftige reactie van de huid zie je vaak bij allergieën. Deze kunnen o.a. ontstaan door: insectenbeten, medicijnen, stoffen in voeding of stoffen waarmee de huid in aanraking komt, zoals onderhoudsmiddelen van leer, wasmiddel van dekens, glansspray, etc.
Behandelen: Bescherm het dier tegen fel zonlicht en koel het dier d.m.v. koel water (geen smeerseltjes). Schakel de dierenarts in wanneer er andere ziekteverschijnselen ontstaan of wanneer de allergische reactie niet binnen enkele uren vermindert of verdwijnt.

B
Botbreuken
Symptomen: Afhankelijk van de plaats waar het bot gebroken is. Veelal zal het een acute kreupelheid zijn of wordt het paard staand op drie benen aangetroffen.
Veroorzaakt door: Botbreuken- en scheuren kunnen zowel inwendig als van buitenaf ontstaan. Een inwendig ontstane botbreuk kan ontstaan door overbelasting of ziekten waardoor botten broos worden.
Geweld van buitenaf, zoals een heftige trap van een ander paard, ongelukken met hindernismateriaal, ingeklemd raken tussen spijlen van de stal of uitglijden en vallen, zijn veelal de veroorzaker van botbreuken.
Over het algemeen zijn de kansen op genezing bij botbreuken niet groot. Het hangt veelal af van de plaats en vorm van de breuk.
Behandelen: Waarschuw de dierenarts en zeg dat het om een noodgeval gaat. Het paard moet tot rust komen door ter plaatse te blijven. Als het paard naar een kliniek vervoerd moet worden, wordt het gebroken been gestabiliseerd door middel van een spalkverband. Het tegenoverliggende been wordt ondersteund door een steunverband.

C
COPD (dampigheid)
Symptomen: Zwaar ademen en moeite met uitademen. Veel hoesten. De luchtwegen zijn blijvend ontstoken waardoor er meer slijmvorming plaatsvindt, hetgeen hoest veroorzaakt. De ontsteking zorgt voor een zwelling van de luchtwegen.
Veroorzaakt door: stof en schimmelsporen in stro en hooi en amoniakdampen in de stal.
Behandelen: Zorg voor veel frisse lucht en laat het paard zo min mogelijk met stof en amoniakdampen in aanraking komen.

D
Droes
Symptomen: Droes is een zeer besmettelijke, acute keelontsteking. Het paard heeft een pijnlijke keel en zal slecht eten. Op de kaak of hals ontstaan verdikkingen waar in een later stadium vocht uitkomt. Het paard krijgt hoge koorts en maakt een behoorlijk zieke indruk. Vaak heeft hij een pusachtige neusuitvloeiing.
Veroorzaakt door: de bacterie Streptococcus-equi is en veroorzaker van droes. Deze bacterie wordt verspreid door snot of speeksel van een paard met droes via bijv. kleding te verspreiden naar een paard dat deze ziekte nog niet heeft.
Behandelen: Isoleer het paard van niet-zieke paarden. Controleer regelmatig de temperatuur van het paard. Zorg voor voldoende frisse lucht. Je kunt trekzalf op de abces smeren om de rijping hiervan te bevorderen. Schakel de dierenarts in wanneer het paard erg ziek wordt of het benauwd heeft.

E
Einschuss
Symptomen: Bloedvergiftiging oftewel lymfangitis is ook wel bekend als Einschuss. Het uit zich in een verdikking van het been. Het paard heeft meestal een verhoogde temperatuur.
Veroorzaakt door: (Soms relatief kleine) wondjes aan het been waar viezigheid in komt zorgen ervoor dat het gaat ontsteken. Ook mok kan hiervoor de oorzaak zijn.
Behandelen: Laat het paard bewegen. Hierdoor wordt de bloedsomloop gestimuleerd en kan het ontstekingsvocht beter afgevoerd worden. Spoel het been een aantal keren per dag tien minuten af met koud, stromend water. En laat de veearts er ook even naar kijken.

F 
Fasciolose
Symptomen: Gewichtsverlies, bloedarmoede, diarree en oedeem.
Veroorzaakt door: Fasciolose is de ziekte die veroorzaakt wordt door de leverbot. Bij paarden wordt fasciolose meestal veroorzaakt door de platworm Fasciola hepatica.
De natuurlijke gastheer van deze worm zijn herkauwers, dus schapen, koeien en geiten. Een paard dat in een wei graast waar deze herkauwers staan of gestaan hebben, kan daardoor besmet raken.
Behandeling: Paarden kunnen een middel (bijv. Fasinex of Tribex) toegediend krijgen met daarin de werkzame stoffen triclabendazol, mebendazol en closantel. 

G
Gebitsproblemen
Symptomen: Slecht eten, gewichtsverlies, propjes voer laten vallen.
Veroorzaakt door: De kiezen slijten door de kauwbeweging geleidelijk af. Bij een ongelijkmatige slijtage kunnen scherpe haken en punten op de kiezen ontstaan die verwondingen in de mond kunnen veroorzaken.
Behandeling: De paardentandarts kan de punten en haken vijlen waardoor de kiezen weer beter op elkaar aansluiten.

H
Hoefbevangenheid
Symptomen: Hoefbevangenheid is een ontsteking tussen de hoefwand en het hoefbeen. In het beginstadium beweegt het paard wat stijf. 
De hoeven voelen warm aan en de punt van de straal van de hoef is gevoelig.
In een verder gevorded stadium is het paard kreupel en zal soms niet willen lopen. Bij heftige pijn zal het paard zijn achterbenen ver onder het lichaam plaatsen en de voorbenen meer naar voren om deze te ontlasten.
Veroorzaakt door: Een teveel aan koolhydraten (suikers, zit vooral in jong voorjaarsgras) of zetmeel. Ook kan het ontstaan door PPID (ook wel bekend als Cushing), overgewicht en insulineresistentie en door bepaalde medicijnen zoals langwerkende corticoseteroïden.
Een andere oorzaak van hoefbevangenheid is overbelasting of teveel beweging op een harde ondergrond. 
Behandeling: Allereerst moet de dierenarts ingeschakeld worden. Deze zal enkele testen uitvoeren en een behandelplan opstellen, eventueel met medicatie.
Verder mogen hoefbevangen paarden absoluut geen gras eten omdat zelfs de suikers uit een klein beetje gras al schadelijk kunnen zijn.

I
Influenza (griep)
Symptomen: Lichte koorts, neusuitvloeiing, hoesten en minder eten.
Veroorzaakt door: Influenza is te vergelijken met een flinke verkoudheid bij de mens. Het wordt veroorzaakt door virussen die zich verspreiden door kleine, in de lucht zwevende waterdruppeltjes die vrijkomen bij het hoesten.
Behandelen: Meestal gaat de ziekte na een week weer over. Geef het paard voldoende tijd om te herstellen en zorg voor een frisse, stofvrije omgeving.
Influenza is te voorkomen door minimaal één keer (maar liever twee keer) per jaar in te enten.

J
Jeuk
Symptomen: Het paard zal de staart en/of manen gaan schuren van grote bos sprieten tot zelfs plaatselijk kaal en met verwondingen.
Veroorzaakt door: De meeste bekende oorzaak is staart- en maneneczeem. Ook door irritatie van de huid in de buurt van de staart ontstaat jeuk waardoor het paard gaat schuren. 
Dit kan ontstaan door achtergebleven losse haartjes na het toiletteren of juist wanneer er vuil is opgehoopt aan de staartwortel of rond de anus of vulva.
Een andere veroorzaker is de aarsmade, een rondworm die in het laatste gedeelte van de darm leeft en haar eitjes aan de buitenzijde van de anus legt.
Behandelen: Zorgvuldig reinigen en de staartwortel insmeren met een olie of voedende creme. Bij aarsmade een goed ontwormingsmiddel toedienen. 

K
Koliek
Symptomen: Koliek is een verzamelnaam voor verschillende soorten buikpijn. De symptomen variëren en kunnen bestaan uit niet of slecht willen eten, naar de buik kijken, onrustig telkens gaan liggen en weer opstaan, zweten, vaak proberen te mesten, kreunen.
Veroorzaakt door: Koliek kan verschillende oorzaken hebben. We bespreken hier de twee meest voorkomende koliekgevallen.
- Darmkrampen kunnen ontstaan bij abrupte wisseling van voer, weersveranderingen, wormbesmetting en te snel drinken van koud water. 
- Verstoppingskoliek kan ontstaan door overmatig stro eten, overmatig zand eten en door te weinig beweging waardoor de darmactiviteit afneemt.

Behandelen:
- Krampkoliek: Aan de hand of los rondstappen, niet eten of drinken. De dierenarts kan een krampverminderend en pijnstillend middel toedienen.
- Verstoppingskoliek: Aan de hand of los rondstappen, niet eten of drinken. De dierenarts kan via een neussonde vloeibare paraffine in de maag inbrengen.

L
Luxatie (ontwrichting)
Symptomen: Het paard staat op drie benen waarbij het opgeheven been een afwijkende stand heeft en een snel toenemende zwelling.
Veroorzaakt door: Bij luxatie, ofwel ontwrichting, scheuren de gewrichtsbanden waardoor de gewrichtsvlakken blijvend ten opzichte van elkaar verplaatst zijn. Dit kan ontstaan door overbelasting of door uitglijden of verstappen. 
Behandelen: Meteen de dierenarts bellen! Daarnaast het paard stil zetten en het gewricht met koud water afspuiten. Om zwelling tegen te gaan kan een koud compres aangelegd worden om het aangetaste been en om het tegenoverliggende been een steunverband.

M
Mok
Symptomen: Wondjes of kloven, al dan niet met korsten, in de kootholte. In zeer ernstige gevallen kan het paard zelfs kreupel zijn.
Veroorzaakt door: vochtige warmte, zonnebrand, mijten en schimmels en haarzakontstekingen in de onderbenen. Wanneer mok niet goed wordt behandeld kan bloedvergiftiging ontstaan.
Behandelen: Maak de kootholte één keer goed schoon door de onderbenen te wassen met lauw water en betadineshampoo. Droog af en breng een mokzalf aan. Wordt de mokplaats weer vies, veeg het dan schoon met een schone handdoek en breng regelmatig zalf aan.

N
Nageltred
Symptomen: Met nageltred wordt het binnendringen van een scherp voorwerp in de zool van de hoef bedoeld. Dit kan gaan om een spijker, hoefnagel, scherf, etc.). Het paard zal zijn hoef ontlasten en kreupel lopen.
Veroorzaakt door: Een scherp voorwerp
Behandelen: Verwijder het voorwerp, maar onthoud de exacte plaats (markeren). Bewaar het voorwerp en laat het aan de dierenarts zien. Voorkom binnendringen van nog meer vuil in de insteekplaats.

O
Oogontsteking (slijmvliesontsteking)
Symptomen: Gezwollen en rode oogslijmvliezen met waterige of pusachtige ooguitvloeiing. 
Veroorzaakt door: vliegen, stof of een allergische reactie of verkoudheid.
Behandelen: Schoonmaken met gesteriliseerd water. Daarna antibioticum oogedruppels of zalf aanbrengen, soms in combinatie met coricosteroïden. 

P
Patellafixatie (knie op slot)
Symptomen: Een gestrekt achterbeen doordat knie- en spronggewricht niet meer kunnen buigen. Het paard wil liever niet meer lopen. 
Veroorzaakt door: Uitglijden op gladde ondergrond of bij slappe kniebanden, veelal bij jonge en ongespierde paarden.
Behandelen: Meestal springt de knie vanzelf weer los. Gebeurt dit niet, dan kun je het paard enkele passen achterwaarts zetten.
Je kunt patellafixatie voorkomen door de spierkracht van het paard te trainen. Daarnaast kan de hoefsmid de stand van het been wat aanpassen (binnendoor bekappen) of het paard ondersteunen met speciaal beslag.

R
Rhinopneumonie
Er zijn drie vormen van rhinopneumonie: de verkoudheidsvorm, de abortusvorm en de neurologische vorm.

Symptomen: De verkoudheidsvorm komt regelmatig door. De paarden hebben last van koorts, hoesten en hebben neusuitvloeiing. 
Bij de abortusvorm worden veulens te vroeg geboren. Ze zijn erg verzwakt en sterven na de geboorte of worden zelfs dood geboren. De merrie is verder niet ziek.
De neurologische vorm (ook wel verlammingsvorm) veroorzaakt een coördinatiestoornis (ataxie) en soms verlamming. De paarden hebben een slappe staart en kunnen de achterhand niet meer goed bewegen. 
Veroorzaakt door: Rhinopneumonie is een door het herpesvirus veroorzaakte virusinfectie. Het verspreidt zich vooral door direct contact tussen paarden. 
Het kan korte tijd overleven op kleding, maar kan geen grote afstanden overbruggen.
Behandelen: Bij de verkoudheidsvorm mag het paard niet werken en moet het voldoende tijd krijgen om helemaal te herstellen.
Bij de abortusvorm moet de merrie geïsoleerd worden, de dode vrucht en nageboorte voor onderzoek opgestuurd worden en de kleding en schoeisel van verzorgers moet ontsmet worden.
De behandeling van de verlammingsvorm bestaat eruit verdere schade te voorkomen. 
Het paard kan ondersteund worden door hem in een zogenaamde broek te hangen. 
Het liggende paard moet regelmatig (om de 2 tot 4 uur) omgedraaid worden om doorliggen te voorkomen.

S
Slokdarmverstopping
Symptomen: Speeksel, schuim en voedseldeeltjes komen uit de mond en neus. Het paard maakt een angstige indruk en maakt kokhalzende geluiden en bewegingen. 
Veroorzaakt door: Bij een slokdarmverstopping blijft het voer in de slokdarm steken. 
Dit kan gebeuren door te gulzig eten, te droog voer eten, dat uitzet zodra het in aanraking komt met speeksel en gesneden stukken appel of wortel kunnen in de slokdarm blijven steken.
Behandelen: Geef, totdat de dierenarts komt, een lichte massage aan de slokdarm. 

T
Tying up (spierbevangenheid)
Symptomen: Veel mensen kennen deze ziekte onder de naam "Maandagziekte". Het uit zich in een paard dat niet of slecht kan of wil lopen. Het is sterk bezweet, angstig en heeft wijde neusgaten. 
Veroorzaakt door: Plotselinge overbelasting van (te weinig getrainde) paarden. Een te grote hoeveelheid krachtvoer in verhouding tot de hoeveelheid beweging. 
Behandelen: Zet het paard bij de eerste verschijnselen meteen stil om verdere spierbeschadiging te voorkomen. Houd het paard warm met een deken. 
Geef het paard water te drinken, maar geen voer. Als het paard ligt, laten liggen en eventueel met strobalen ondersteunen.

U
Uitputting
Symptomen: Discoördinatie, oppervlakkige ademhaling met hoge frequentie, hoge lichaamstemperatuur en een slechte turgor (huidplooi blijft langer dan 5 seconden staan).
Veroorzaakt door: Uitputting ontstaat door teveel vocht- en zoutverlies. Bij intensieve arbeid loopt de lichaamstemperatuur flink op. 
Komt de temperatuur van het paard boven de 38,5 graden Celcius, dan begint het lichaam te zweten. Dit zweet verdampt waardoor de huid kan afkoelen.
Er ontstaat een storing in dit afkoelproces als het zweet niet snel genoeg kan verdampen door een te hoge omgevingstemperatuur. 
Tijdens het koelproces verliest het lichaam veel vocht en zout. Door het zoutverlies ontbreekt het dorstgevoel bij het paard, waardoor deze te weinig vocht tot zich neemt.
Door te weinig vocht ontstaat er te weinig bloedvolume en treedt er verzuring van de spieren op. Het paard kan dan oververhit raken, wat leidt tot hitteshock en uitputting.
Behandelen: Direct koelen! Afspoelen met koud water. Na een halve minuut even stappen met het paard om de doorbloeding van de huid te stimuleren. Maximaal 5 liter water laten drinken.
Hierna het proces van spoelen, stappen en drinken herhalen totdat de lichaamstemperatuur is gedaald tot 38-39 graden Celcius.

V
Vergiftiging
Symptomen: Onrustig, sterk zweten, kramperig, diarree en soms bloederige mest, bloedneus.
Veroorzaakt door: Giftige planten. Zowel vers als gedroogd kan een heel aantal planten giftig zijn. Het gif kan direct werken of zich opstapelen over een langere periode en dan geleidelijk schade aanrichten.
Behandelen: Schakel meteen de dierenarts in. Geef alleen water en bedenk tot welke giftige struiken of gewassen het paard wellicht toegang heeft gehad.
Bescherm andere paarden tegen deze gewassen.

Z
Zonnebrand
Symptomen: Blaasje en rood verkleurde huiddelen, korsten.
Veroorzaakt door: De meest voorkomende plaats voor zonnebrand zijn witte huiddelen, de neus, kootholte en bovenlip.
De zon kan veroorzaker zijn, maar ook sommige planten kunnen tot vergelijkbare problemen leiden. 
Behandelen: Haal het paard uit de zon en behandel de aangetaste plekken met een speciale zalf. Uit voorzorg kun je zonnebrandcreme met een hoge factor of een zonwerend neuskapje aanbrengen. 
Daarnaast is het raadzaam het paard gedurende de heetste momenten van de dag uit de zon te houden.

Ook interessant

  • Een veulen! Maar let op...

    Een veulen! Maar let op...

    De eerste veulens dartelen alweer in de wei, maar er zijn nog vele merries die een veulen verwachten. Erg leuk en schattig, die kleine veulentjes. Maar het is belangrijk je te realiseren dat het niet altijd even vloeiend gaat. 

  • Te late medische behandeling - De advocaat

    Te late medische behandeling

    Je hebt een paard bij iemand staan, maar deze verzuimd op tijd te melden dat het dier ziek geworden is. Met alle gevolgen van dien. Welke afspraken moet je maken en welke rechten en plichten heb je?  Hippisch advocaat Femke de Reus deelt het met je in dit artikel.

  • Dekenonderhoud

    Onderhoud van je paardendeken

    Voorjaar, hét moment om de dekens weer af toe doen en op te bergen. Maar wat is nu het beste voor een deken? Wel of niet wassen? Lees snel verder!

  • Equine Infectieuze Anemie

    Equine Infectieuze Anemie in Nederland

    Equine Infectieuze Anemie (EIA) is een virusziekte die voorkomt bij paarden en paardachtigen.

  • Atypische Myopathie - Esdoornvergiftiging

    Atypische Myopathie - Esdoornvergiftiging

    In de lente ontkiemen de zaden van de esdoorn en dus is er weer het risico op vergiftiging en de spierziekte Atypische Myopathie. Hoewel de ziekte niet heel vaak voorkomt, heeft het wel vaak een dodelijke afloop.

Reacties

Reageren

Je mag nog 500 tekens gebruiken.

Er zijn nog geen reacties.

Nu op de voorpagina

  • Nieuw artikel: Wijken: de vergeten oefening
Klik hier voor de voorpagina
Chat