Een paard slaat op hol en werpt zijn ruiter in het zand, een paard geeft een voorbijganger een trap, een paard breekt uit en veroorzaakt een schram op een auto. Kortom, het paard veroorzaakt schade. Wie is dan aansprakelijk?

In dit artikel zal kort de aansprakelijkheid worden besproken waar een paardenbezitter mee te maken kan krijgen. Welke aspecten spelen hierbij een rol en is er ook een verdeling van aansprakelijkheid mogelijk? Vervolgens zal een recente uitspraak in dit kader worden besproken.

Risicoaansprakelijkheid
Als een paard schade veroorzaakt dan is de hoofdregel dat de bezitter van het paard, veelal de eigenaar, aansprakelijk is. Als uw paard dus uitbreekt en een schram op een auto veroorzaakt of iemand een trap geeft, dan bent u hiervoor aansprakelijk. Dit wordt ook wel risicoaansprakelijkheid genoemd. Zelfs indien de paardenbezitter geen enkel verwijt valt te maken ten aanzien van het uitbreken of het trappen van het paard is hij aansprakelijk voor de schade.

Tegenover de risicoaansprakelijkheid staat de schuldaansprakelijkheid. Bij de schuldaansprakelijkheid is de aansprakelijkheid afhankelijk van de schuld of beter gezegd van het verwijt dat degene die de schade veroorzaakt valt te maken. Bij schade die door dieren is veroorzaakt wordt echter uitgegaan van de risicoaansprakelijkheid.

Er is een uitzondering op de regel dat de paardenbezitter, veelal eigenaar van het paard, aansprakelijk is voor de schade die het paard veroorzaakt. Hiervan is sprake indien het paard bedrijfsmatig wordt ingezet. De aansprakelijkheid komt dan te liggen bij de bedrijfsmatig gebruiker van het paard.

Ter verduidelijking: U heeft een paard in pensionstalling staan en u laat uw paard in een manege les meelopen tegen korting op het stalgeld. Indien uw paard tijdens de manege les een ruiter afwerpt waardoor de ruiter schade oploopt, dan is de manege aansprakelijk voor de schade. De manege is op dat moment namelijk bedrijfsmatig gebruiker van uw paard.

Verdeling van aansprakelijkheid
Er is een verdeling van de aansprakelijkheid mogelijk indien degene die schade oploopt ‘eigen schuld’ heeft aan de schade. Hiervan is al snel sprake indien men schade oploopt door een val van andermans paard. Het uitgangspunt hierbij is dat het algemeen bekend is dat een paard een eigen wil heeft en dus onberekenbaar kan reageren. Door op een paard te stappen brengt een ruiter zich ‘vrijwillig’ in een gevaarlijke situatie. Aan het rijden van een paard zijn immers de nodige bekende risico’s verbonden.

De onderlinge verdeling van de aansprakelijkheid is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Indien een ruiter tijdens een manegeles van het paard valt dan is de verdeling bijvoorbeeld 50/50. Indien de instructeur een verkeerde instructie geeft tijdens deze manegeles dan is de aansprakelijkheid bijvoorbeeld 75% voor de manege en 25% voor de ruiter.

Onlangs is er een uitspraak gewezen waarin de eigenaar van een paard voor 100% aansprakelijk werd gehouden voor de schade die zijn paard veroorzaakte bij een inzittende van de kar die het paard voort trok. Hetgeen hiervoor besproken is kan men in deze uitspraak terugvinden.

De casus
Een vrouw maakt als passagier een pleziertocht met paard en wagen, waarbij zij plaatsneemt in de wagen. De eigenaar van het paard zit op de bok en ment het paard. De eigenaar/menner heeft voor een route gekozen in een voor hem bekend gebied. Op een gegeven moment mist de eigenaar/menner een afslag op de voor hem bekende route waarna hij een alternatieve route neemt op voor hem onbekend terrein.

Op de route komen ze een heuvel tegen waarbij het paard uit eigen beweging van stap overgaat in draf en niet reageert op de stapcommando’s van de eigenaar/menner. Eenmaal op de heuvel aangekomen blijkt de afdaling vrij steil te zijn en ziet de eigenaar/menner dat aan een zijde van de weg een diepe geul zit. Het paard reageert echter niet goed op de hulpen van de eigenaar/menner zodat er geen houden aan is voor de eigenaar/menner paard en hij de wagen niet op veilige wijze langs de geul kan sturen. Een voorwiel van de wagen komt in de geul, waarna de wagen over de kop slaat. De vrouw die in de wagen zit wordt daarbij uit de wagen geslingerd en loopt hierbij letsel op.

De vraag die vervolgens aan de rechter wordt voorgelegd is: hoe dient in dit geval de verdeling van de aansprakelijkheid plaats te vinden? De schade is veroorzaakt door het gedrag van het paard; het paard reageerde immers niet meer op de hulpen. De eigenaar/menner is dus aansprakelijk voor de schade die het paard bij de vrouw heeft aangericht. Van belang is vervolgens of de vrouw ‘eigen schuld’ heeft door plaats te nemen in de wagen voor het maken van een pleziertocht. Een activiteit met een paard is immers niet zonder risico’s.

De pleziertocht waarbij de wagen over de kop sloeg was niet de eerste tocht die de vrouw met dit bewuste paard maakte. De voorgaande tochten waren allemaal zonder probleem verlopen. Daarnaast kende de vrouw het paard goed omdat zij meerdere malen op het paard had gereden waarbij het paard altijd zeer braaf en betrouwbaar was. Enkele maanden voor het ongeval heeft de vrouw gezien dat haar buurmeisje van het paard is gevallen omdat het paard uit eigen beweging ging lopen.

De rechter is van mening dat bovenstaande onvoldoende is om de conclusie te trekken dat toen de vrouw in de wagen stapte zij ernstig rekening moest houden met het feit dat het paard tijdens de rit onberekenbaar gedrag zou vertonen. Het incident met het buurmeisje was van geheel andere aard zodat daaruit niet de conclusie kan worden getrokken dat het paard niet gehoorzaam/niet betrouwbaar zou zijn als het paard voor een wagen loopt. De eigenaar/menner is in dit geval dus 100% aansprakelijk voor de schade en de vrouw hoeft niet een eigen deel van haar schade te dragen.

Bij deze verdeling speelden ook nog enige andere omstandigheden een rol.

Uit bovenstaande casus blijkt dus dat de verdeling van de aansprakelijkheid afhankelijk is van veel omstandigheden en daardoor per geval zal verschillen.

Foto: C.W. Pater